“Amerikani”, romani i ri i shkrimtarit Odise Kote, e shkuara - shkruar në kohë të reja, duket se është një botim i artit të imagjinatës, narrativë dhe strukturë, gjuhë jashtëzakonisht e pasur, punë dhe durim, kohë krijimi, verfikimi dhe redaktimi dhe vepra letrare gjendet në duart e lexuesit. Me një stil që të tërheq, plot kulturë dhe teknikë, Kote fton lexuesin të zbresë shkallë-shkallë në kohë, gati 70-vite më parë, në vitet ’60 në Shqipërinë, e cila kishte vetëm një dekadë që po ndërtonte një sistem aspak të ngjashëm me sistemet totalitare të vendeve ish-komuniste.

Duke hyrë në zemër të kësaj kohe, e cila vijon të jetë një kohë, që josh autorët për forcën e të errërtes apo të zezës që mbart, që është gjithmonë një ngjyrë tepër interesante për t’u hulumtuar nga artistët, autori bën një radiografi kapilare të saj. Por, më shumë se një përpjekje për të kuptuar e spjeguar një sistem, ky libër mendoj që është një histori arti, është një vepër letrare artistike e shkruar dhe e shndërruar mjeshtërisht në art.

Kote nuk shqetësohet gjatë shkrimit për të dhënë gjithë dimensionin real të një periudhe të egër sociale politike pasi e di që gjuha është art, i cili di të zbërthejë më lehtë kodet apo muret e kohës. Vepra ka gjithë elementët e një romani realist, herë-herë magjik, duke nisur nga volumi, karakteret e personazheve deri te gjykimet stilistikore që pasurojnë strukturën dinamike.

Një element që veçohet për ndjeshmërinë artistike gjatë leximit të këtij libri dhe që gjithmonë e më shumë është në diskursin publik kur flitet për vepra cilësore bashkëkohore qoftë në letërsi, qoftë në arte pamore është elementi i muzikës dhe mendoj që muzika ka qenë gjithmonë dhe do të mbetet një “makinë” për të mposhtur kohën, gjithmonë duke e dëgjuar atë në kohë apo dimensione të tjera jetësore. Personazhi kryesor në këtë vepër Nelson Andrea nuk mund të ishte ndryshe veçse një muzikant, veçse një violinist duke e bërë kështu fabulën e romanit, një joshje elegante për lexuesin që sapo e ka marrë në dorë.

Ky roman na çon gjithnjë në hapësira që ridimensonojnë kohën, historinë duke na bërë tashmë ta shohim qartë e më qartë dhe të kuptojmë më mirë ngjarje dhe kohë.